Kwalifikacje nauczycieli w zakresie pedagogiki specjalnej a Rozporządzenie MEN

Kwalifikacje nauczycieli w zakresie Pedagogiki Specjalnej w oparciu o analizę obowiązujących przepisów (stan na 01.09.2025)

Pierwsza sprawa – podstawy zmian. Otóż w 2019 roku weszły w życie przepisy – nowy standard kształcenia nauczycieli z 3 sierpnia 2019 r. Omawiane niżej Rozporządzenie MEiN z dnia 14.09.2023 w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz Rozporządzenie MEN z dnia 8 sierpnia 2025 r. je zmieniające są formą kontynuacji i dostosowania przepisów do tych standardów z 2019 roku. Nie mają więc one na celu ani utrudniać zdobywania nowych kwalifikacji, ani odbierać uprawnień już posiadanych.

Czytając przepisy widzimy, że na każdym z omawianych uprawnień do zajmowania stanowisk przypisanych do pedagogiki specjalnej przepisy ujęte są 2-torowo – biegną niejako w 2 ścieżkach: 

  1. ścieżka 1: Dla osób, które rozpoczęły/ ukończyły studia przed wejściem nowego standardu w sierpniu 2019 (czyli większości nauczycielek i nauczycieli).
  2. ścieżka 2:  Dla osób, które rozpoczęły studia magisterskie po 3 sierpnia 2019 r. (czyli młoda gwardia). 

Patrząc z lotu ptaka na nowe przepisy najwięcej zmian i wymagań pojawia się przy osobach ze ścieżki 2. Początek ich kariery w zawodzie będzie jednak zazwyczaj związany wprost z właśnie uzyskiwanym/ świeżo uzyskanym wykształceniem wyższym, zachęcamy więc tym, aby decydując się na dalsze kształcenie podyplomowe weryfikowały czy uzyskają odpowiednie uprawnienia. 

W artykule niżej przy poszczególnych uprawieniach podamy konkretne paragrafy, abyście mogli Państwo sami przeczytać dokładne zapisy w Rozporządzeniu z 2023 (można je pobrać z tej strony: klik.) oraz porównać ze zmianami z 2025 (tutaj – klik). 

Oczywiście – jak to z przepisami – mogą się zdarzyć różne interpretacje, w szczególności ze strony dyrektorów szkół. W przypadku wątpliwości najlepiej jest poprosić o wsparcie lokalne Kuratorium Oświaty. 

Ostatnia sprawa – w poniższym omówieniu skupiamy się wyłącznie na kierunkach, które możecie studiować podyplomowo w Progresferze. Do czego Was zapraszamy! Gwarantujemy, że przygotujemy Was do nowych wyzwań zawodowych i wyjdziecie spokojni, że umiecie oraz z dobrym dyplomem. Więcej informacji o naszych studiach możecie znaleźć tutaj: klik.

Kwalifikacje nauczycieli do prowadzenia zajęć rewalidacyjnych
(paragraf 33):

Rewalidacja to zajęcia dla uczniów z niepełnosprawnościami na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego (zgodnie z przepisami włączamy tu uczniów: niesłyszących, słabosłyszących, niewidomych, słabowidzących, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, i z niepełnosprawnościami sprzężonymi). Ich celem jest usprawnianie zaburzonych funkcji, rozwijanie tych, które są zachowane, a także pomoc w osiąganiu samodzielności i pełniejszym uczestnictwie w życiu szkolnym i społecznym. Rewalidacja ma charakter indywidualny – co do zasady zajęcia odbywają się jeden na jeden z uczniem. 

Poniżej mówimy o rewalidacji prowadzonej w szkołach podstawowych, ponadpodstawowych i przedszkolach ogólnodostępnych (bez oddziałów i szkół specjalnych, ośrodków itp. – nie chcąc zaciemniać obrazu nie będziemy wklejać pełnego wykluczenia). 

Wymagane kwalifikacje

Ścieżka 1: Przy uzyskaniu magistra lub rozpoczęciem studiów przed sierpniem 2019 roku, aby prowadzić rewalidację wystarczy (między innymi) posiadanie:

  • Uprawnień do bycia nauczycielem (czyli – jak wiemy – ukończenie studiów magisterskich na dowolnym kierunku i posiadanie przygotowania pedagogicznego) oraz zakładu kształcenia nauczycieli, kursu kwalifikacyjnego lub studiów podyplomowych. Zawsze w zakresie odpowiednim do niepełnosprawności ucznia.
  • Studia podyplomowe nie są konieczne, jeśli ukończone studia wyższe są zgodne z niepełnosprawnością ucznia, z którym chcemy pracować.
  • Innymi słowy – każda nauczycielka i nauczyciel, który ukończyli magisterki  odpowiednie studia podyplomowe może prowadzić rewalidację w masowych placówkach. Oczywiście uprawnienia obejmują dany typ niepełnosprawności. 

Ścieżka 2: Studia magisterskie podjęte po 03.08.2019 roku

  • Jednolite magisterskie lub 2-stopniowe z pedagogiki specjalnej – jeśli są zgodne zakresem z niepełnosprawnością ucznia, z którym będziemy pracować, to dają uprawnienia do prowadzenia rewalidacjii. Np. Oligofrenopedagogika daje uprawnienia do rewalidacji z uczniami wyłącznie z niepełnosprawnością intelektualną.
  • Studia magisterskie z pedagogiki specjalnej w zakresie innym niż niepełnosprawność ucznia oraz na kierunkach przygotowujących wyłącznie do zawodu nauczyciela, z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej, korekcyjnej, logopedii, wczesnego wspomagania rozwoju – aby prowadzić rewalidację dla uczniów z danym typem niepełnosprawności wystarczy ukończyć odpowiednie studia podyplomowe.
  • Oczywiście w każdym przypadku trzeba mieć również przygotowanie pedagogiczne.
  • Niestety obecne Rozporządzenie dość mocno zawęża możliwości dla młodych nauczycieli w zakresie prowadzenia rewalidacji. Jak widzimy osoba, która ma inne, niż wymienione powyżej studia może mieć kłopot z uznaniem uprawień, nawet po ukończeniu studiów podyplomowych. Oczywiście wszystko będzie rozbijać się o rodzaj skończonych studiów wyższych i tego, czy zostaną one uznane jako odpowiednia baza do uzupełnienia studiami podyplomowymi. Jeśli ktoś ze ścieżki 2 planuje zająć się rewalidacją, to lepiej będzie uzyskać najpierw opinię z Kuratorium, zanim podejmie się dodatkowego kształcenia. 

Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela dodatkowo zatrudnionego w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego
(paragraf 35):

To nikt inny jak tzw. nauczyciel wspomagający. Skupimy się znów na, wymienionych powyżej, uczniach z niepełnosprawnościami, Chociaż w ten paragraf wchodzą też dzieciaki niedostosowane społecznie lub tym zagrożone. Ponownie zajmujemy się placówkami masowymi – szkołami i przedszkolami. 

Przepisy są bardzo podobne do wymagań niezbędnych do prowadzenia rewalidacji. Co ważne kierunek nie musi być zgodny z rodzajem niepełnosprawności ucznia. Przy czym jednym z zadań  nauczyciela współorganizującego kształcenie, zgodnie z Rozporządzeniem z 2017 (link na końcu tekstu) jest prowadzenie zajęć odpowiadających na potrzeby ucznia, w szczególności rewalidacji. A to – jak napisałyśmy powyżej  – wymaga już wykształcenia zgodnego z rodzajem niepełnosprawności ucznia. 

Wymagane kwalifikacje

Ścieżka 1: Przy uzyskaniu magistra lub rozpoczęciem studiów przed sierpniem 2019 roku, aby być nauczycielem wspomagającym wystarczy posiadanie:

  • Uprawnień do bycia nauczycielem (czyli – jak wiemy – ukończenie studiów magisterskich na dowolnym kierunku i posiadanie przygotowania pedagogicznego) oraz kursu kwalifikacyjnego lub studiów podyplomowych z zakresu pedagogiki specjalnej (każdy kierunek). Innymi słowy każda nauczycielka i nauczyciel, który ukończy studia podyplomowe z zakresu pedagogiki specjalnej może być zatrudniony jako nauczyciel wspomagający.
  • Ukończonych studiów wyższych z zakresu pedagogiki specjalnej oraz przygotowania pedagogicznego. 

Ścieżka 2: Studia magisterskie podjęte po 03.08.2019 roku

  • Wystarczą studia (jednolite magisterskie lub 2-stopniowe) z pedagogiki specjalnej, resocjalizacyjnej, korekcyjnej, logopedii, wczesnego wspomagania rozwoju. Takie same uprawnienia dają też studia II stopnia, ale tu już wyłącznie z zakresu pedagogiki specjalnej. 
  • Studia na innym kierunku: wtedy trzeba dodatkowo zrobić studia podyplomowe z pedagogiki specjalnej. 
  • Oczywiście w każdym przypadku trzeba mieć również przygotowanie pedagogiczne.

Kwalifikacje do stanowiska nauczyciela terapeuty pedagogicznego
(paragraf 32) i prowadzenia Zajęć korekcyjno - kompensacyjnych (ZKK)

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne (ZKK) – to specjalistyczne zajęcia prowadzone przez terapeutę pedagogicznego, skierowane do uczniów z trudnościami w uczeniu się i deficytami rozwojowymi. Obejmują m.in. pracę z dziećmi mającymi dysleksję, dysgrafię, dysortografię, dyskalkulię, zaburzenia uwagi i koncentracji (ADHD), opóźnienia rozwoju psychoruchowego czy deficyty funkcji poznawczych. Celem jest wyrównywanie braków, wspieranie mocnych stron ucznia i ułatwienie mu funkcjonowania w edukacji. ZKK mogą być prowadzone indywidualnie albo w małych grupach (zwykle do 5 uczniów).

Przepisy są bardzo liberalne – każdy nauczyciel i każda nauczycielka może zostać terapeutą pedagogicznym i prowadzić ZKK na każdym etapie swojej kariery. 

Wymagane kwalifikacje: wystarczy posiadanie:

  • Studiów wyższych (różnego rodzaju) w zakresie terapii  pedagogicznej/pedagogiki korekcyjnej i przygotowania pedagogicznego 
  • Studiów wyższych dowolnej specjalności i do tego studiów podyplomowych z terapii pedagogicznej/ pedagogiki korekcyjnej. Oczywiście niezbędne jest też przygotowanie pedagogiczne. 
  • Dodatkowo – osoby ze ścieżki 2 mogą mieć ukończone wyłącznie studia I stopnia, jeśli chcą pracować w przedszkolach czy szkołach podstawowych. Jeśli te studia były z innego zakresu, to trzeba zrobić studia podyplomowe (lub kurs/ zakład kształcenia nauczycieli).
  • Można też ukończyć studia II stopnia zgodne z nowymi standardami w zakresie pedagogiki korekcyjnej. 
  • Reasumując – każda nauczycielka i nauczyciel, który ukończy studia podyplomowe z zakresu pedagogiki korekcyjnej będzie mógł prowadzić terapię pedagogiczną i ZKK. 

Stanowisko pedagoga specjalnego a studia podyplomowe
(Paragraf 28)

Na całe szczęście zostały zlikwidowane przepisy przejściowe, a uprawienia do bycia pedagogiem specjalnym zyskuje się już bezterminowo. To największa zmiana z 2025 roku. 

Wymagane kwalifikacje

Ścieżka 1: Przy uzyskaniu magistra lub rozpoczęciem studiów przed sierpniem 2019 roku, aby zostać pedagogiem specjalnym wystarczy (m.in) posiadanie: 

  • Uprawnień do bycia nauczycielem (czyli – jak wiemy – ukończenie studiów magisterskich na dowolnym kierunku i posiadanie przygotowania pedagogicznego) oraz zakładu kształcenia nauczycieli, kursu kwalifikacyjnego lub studiów podyplomowych z pedagogiki specjalnej. 
  • Studia podyplomowe nie są konieczne, jeśli ukończyliśmy studia wyższe z pedagogiki specjalnej. Trzeba jedynie sprawdzić, czy nie jest konieczne dodanie przygotowania pedagogicznego. 
  • Innymi słowy – każda nauczycielka i nauczyciel, który ukończyli  studia podyplomowe z pedagogiki specjalnej może być pedagogiem specjalnym. 

Ścieżka 2: Studia magisterskie podjęte po 03.08.2019 roku

  • Tutaj sprawa jest bardziej skomplikowana. Przepisy są niemal takie same, jak przy uprawnieniach z rewalidacji. 
  • Dodatkowa furtka – jako baza do uzupełnienia przygotowaniem pedagogicznym oraz studiami podyplomowymi z pedagogiki specjalnej wchodzą dodatkowo inne kierunki nauczycielskie. 

Podsumowując:

Kierunek Z kim praca Nl. wspomagający Rewalidacja ZKK Ped. specjalny
Edukacja i terapia osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu Uczniowie z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera
Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną (oligofrenopedagogika) Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną (lekka, umiarkowana, znaczna)
Diagnoza i terapia pedagogiczna - Pedagogika korekcyjna Uczniowie z trudnościami w uczeniu się, w tym: dysleksja, dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia, ADHD, trudności wynikające z deficytów funkcji poznawczych czy opóźnienia rozwoju psychoruchowego

Kiedy uzyskuje się uprawnienia?

  • Ostatnie pytanie, jakie często słyszymy to KIEDY zyskacie uprawienia. Tu odpowiedź (konsultowana z poznańskim KO) jest jasna – po UKOŃCZENIU studiów. A jako dowód ukończenia wystarczy zaświadczenie z Uczelni. Nie trzeba mieć w rękach dyplomu.
  • Aby mieć uprawnienia na kolejny rok szkolny trzeba więc ukończyć studia do końca sierpnia. I taką datę mieć na dyplomie, nawet jeśli fizycznie otrzymacie go we wrześniu. 
  • Takie dyplomy też wystawia Uczelnia, z którą współpracujemy – Świętokrzyska Szkoła Wyższa. 
Oczywiście najbardziej krytyczne jest, aby wybierać studia podyplomowe oferowane przez Uczelnie, które spełniają wymagane w przepisach standardy kształcenia nauczycieli.  Ale to już Państwo doskonale wiecie od 2019 roku.

To właśnie gwarantujemy, jeśli zdecydujesz się na studia podyplomowe z Progresferą. Jeśli chcesz zdobyć nowe kwalifikacje i jednocześnie realnie przygotować się do pracy, to wybierz kierunek dla siebie.

Przepisy:

Opracowanie na podstawie przepisów – dla ułatwienia samodzielnego sprawdzenia informacji wklejamy linki do tekstów ujednoliconych: 

  1. Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 14.09.2023 w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli: klik 
  2. Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 8 sierpnia 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli: klik
  3. Rozporządzenie MEN  z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (tutaj wypisane są SPE ujęte jako niepełnosprawności oraz wykaz zadań nauczyciela wspomagającego): klik
Masz pytania? Zastanawiasz się nad wyborem kierunku? Napisz lub zadzwoń - chętnie doradzimy.

Można do nas zadzwonić lub napisać maila:

Niepubliczny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli PROGRESFERA
przy Progresfera Sp. z o.o.

Lub też wysłać formularz kontaktowy – odpiszemy lub oddzwonimy. 

Zobacz wszystkie kierunki studiów podyplomowych dla nauczycieli, w tym autorskie kierunki studiów podyplomowych dla nauczycieli.

Sprawdź także kursy i webinary online na naszej platformie szkoleniowej.

#Tagi kierunków: studia podyplomowe nauczycielskie poznań, kwalifikacje pedagogiczne, przygotowanie do zawodu nauczyciela, autorskie kierunki studiów podyplomowych dla nauczycieli, studia podyplomowe dla nauczycieli

Edukacja to Twoja pasja? Nie przegap szkoleń, które mogą Cię zainteresować!

Zostaw nam swoje imię i adres e-mail, a będziemy Cię informować o nowych webinarach, kursach, otwieranych naborach na studia i innych wydarzeniach Progresfery.

Swoją zgodę zawsze możesz wycofać jednym kliknięciem.

#Nauczycielom jutra #Dla szkoły z pomysłem